Recensie Oscar door Jan Siebelink

Algemene informatie

Jan Siebelink, Oscar
Amsterdam, 2012, 1^e druk (2012)
130 pagina’s

Het genre is een roman.

Vlak na de Tweede Wereldoorlog reist Oscar samen met Esmée, de weduwe van zijn vriend Id en de voormalige minares van Oscar zelf, naar Duinkerken. De reis voert hem onherroepelijk terug naar het begin van de oorlog, naar het moment dat hij en Id, toen nog jonge leraren, werden gemobiliseerd en uitgekozen voor een geheime missie naar Londen. De reis begint in Zeeuws-Vlaanderen, dat zich in mei 1940 nog niet had overgegeven aan de Duitsers, maar Oscar en Id komen niet verder dan Duinkerken, waar ze belanden in Duits spervuur.
Tijdens de reis met Esmée wordt Oscar gekweld door de vraag of zij vermoedens heeft over de afschuwelijke gebeurtenis die in Duinkerken heeft plaatsgevonden, en hoe haar gevoelens voor hem zijn, nu Id er niet meer is. Hij durft haar niet de waarheid te vertellen, maar uiteindelijk spreekt hij dan toch de waarheid: hij heeft zijn vriend Id vermoord.

Verwachtingen

Mijn moeder had een paar boeken van Jan Siebelink, en ik was van plan om voor deze periode eigenlijk ‘knielen op een bed violen’ te gaan lezen. Toen ik echter beneden kwam met mijn boek om voor de openhaard te gaan lezen, lag een nieuw boek van Jan Siebelink op de tafel en trok meteen mijn aandacht. Mijn moeder vertelde me dat dit boek over de tweede wereldoorlog ging en dat een man en zijn voormalige minares op reis gingen naar de plek waar haar man en tevens zijn vriend vermoord is. Mijn verwachtingen waren dat dit boek veel zal gaan over de gevoelens daarbij hoorden, hoe Oscar zich bezighield met de dood van zijn beste vriend, en hoe hij daarmee om zou gaan in het bijzijn van Esmée, de weduwe van Id.

Motieven en thema

Motieven
Driehoeksverhouding: Esmée en Oscar hebben een tijd lang een geheime relatie (Oscar heeft een vrouw), maar na een tijd wilt Esmée dat Oscar gaat kiezen tussen haar en zijn vrouw. Hij onderneemt echter geen actie, en als Id haar zoent na een feest verteld ze Oscar dat ze niet meer van hem houdt en Id leuk vindt. Deze scène komt vaak terug in het boek.

Vriendschap: Id en Oscar ontmoeten elkaar op het gymnasium, en raken bevriend. Doordat Id hem helpt om een meer bekend te raken bij zijn collega’s, koestert Oscar hun vriendschap zeer. Hij ziet het daarom ook als een offer dat hij moet maken als Esmée hem verteld dat ze voor Id kiest: Hij ziet het als een ‘lening’, hij krijgt haar vast en zeker over een tijd wel weer terug.

Verwerken: Het boek gaat ook vooral over het verwerken van de dood van Id. Het beïnvloed Oscar in zekere mate: hij denkt er elke keer weer aan, en zeker aan het einde van het boek komt dat naar voren. Ook Esmée is zeer verdrietig, en ze heeft deze reis voorgesteld om Id zijn dood te kunnen verwerken, en door te gaan met het leven. Oscar zegt dit niet, maar wilt het liefst Esmée vertellen dat ze Id moet ‘vergeten’, dat ze door moet gaan met leven en bij hem terug moet komen.

Thema’s
Eenzaamheid en Isolement: Id en Oscar praten vaak tijdens hun geheime missie over dat ze zich afgesloten voelen. Wel is er een verschil tussen beide bedoelingen: Id voelt zich alleen en wilt naar zijn vrouw Esmée en zijn leven terug, terwijl Oscar zich geïsoleerd voelt doordat hij niet kan meedoen aan de oorlog, er geen actie is. Ook voelt Oscar zich geïsoleerd en eenzaam op zijn werk voor de oorlog, als Engelse leraar op een gymnasium.

Judasmotief: Oscar voelt zich door het hele boek heen verraden door zijn vriend Id, hij vergeet hun afspraken en sluit hem ook buiten gesprekken. Dit komt telkens terug doordat het boek vooral over de dood van Id gaat, en alle gebeurtenissen hebben dus wel te maken met hem.

Queestemotief: Oscar heeft het gevoel zijn roeping te hebben gevonden in het leger, te helpen met de oorlog. Hij voelt dat hij iets moet bereiken met deze geheime missie. Dit is ook de reden waarom hij Id heeft vermoord, die vluchtte namelijk met de materialen die belangrijk waren in een auto, en Oscar schoot hem neer. Ook tijdens zijn schoolcarrière heeft Oscar het gevoel dat hij iets nog niet heeft voltooid, en ontmoet hij later Esmée die voor die voldoening zorgt.

De tweede wereldoorlog: Aangezien het boek zich afspeelt in de tijd van de tweede wereld oorlog, en het jaar erna, is het overduidelijk dat dit een thema van het boek is. Dit thema beïnvloedt minstens de helft van alle scène’s uit het boek. Als Id en Oscar zich niet hadden opgegeven voor het leger, was Id waarschijnlijk ook niet dood gegaan in dat jaar.

Beoordeling

De schrijfstijl beviel mij zeer. Siebelink schrijft erg fijn, erg overzichtelijk, helder Nederlands. Zijn zinnen waren soms wel aan de lange kant met een paar moeilijke woorden, maar als je geconcentreerd las kon je het de eerste keer wel snappen. Er waren veel tijdsprongen waardoor het soms onoverzichtelijk kon worden en je soms een stuk overnieuw moest lezen, maar zijn schrijfstijl in geheel was erg fijn te lezen.

‘’Oscar en Id hadden zich weleens hardop afgevraagd of ze ooit in Duinkerken zouden aankomen. Zij, te midden van die verwarring, de ogen gericht op de door rupsbanden kapotgereden weg, met aan weerszijden al die gestrande voertuigen, die van een afstand of in de schelle zon op fragmenten van harnassen leken, hadden soms het gevoel gekregen eerder deel uit te maken van een allegorische optocht die herinnerde aan een oude oorlog, een mythisch verleden.’’

De inhoud was erg goed bedacht. Het gaat over de driehoeksverhouding van Oscar, Id en Esmée, en de vriendschap van Id en Oscar die veel heeft doorstaan. Oscar is erg gesteld op hun vriendschap, en voelt zich soms verraden voor kleine dingen die je eigenlijk niet onder het kopje ‘verraad’ zou zetten. Id gedraagt zich vaak nonchalant over hun vriendschap, vergeet Oscar vaak, maar is op andere momenten toch erg gesteld op hun vriendschap. Esmée is degene waar zij allebei verliefd op zijn, het enige verschil is dat Id haar man is. Je merkt dat zij vaak tussen hun vriendschap staat, maar geen van beide geeft haar de schuld daarvan. Ze wordt meer onschuldig beschreven, terwijl zij juist degene is waardoor hun vriendschap zijn tol eist aan het einde van het boek.

Er zijn verschillende tijden in het boek, je hebt een tijd voor de tweede wereldoorlog, waarin Esmée en Oscar een relatie hebben. Deze tijd stroomt vanzelf door tot het punt waar Esmée en Id trouwen.
Er is een tijd nét voor de tweede wereldoorlog waarin Id en Oscar zich rekruteren voor het leger, hierin komen ook verschillende scènes in voor waarin ze in een hotel samen zitten. Je hebt ook een tijd tijdens de tweede wereldoorlog (de maand mei 1940), waarin Id en Oscar de geheime missie hebben, en tot slot ook de tijd na de tweede wereldoorlog, waarin Oscar en Esmée een reis maken na de plaats van Id’s dood nadat hij herbegraven is (dit is waarschijnlijk rond 1945, er wordt geen preciese tijd gegeven). De plaatsen waar alles plaatsvindt, zijn vooral in de school waar ze werken, bij Id thuis, en de buurt rond Duinkerken. Ook reizen ze naar die plaats, maar over die plekken wordt niet veel verteld. Wel worden de school, het huis van Id en Duinkerken erg goed beschreven, wat dus aangeeft dat die de belangrijkste plekken zijn uit het boek.
Het vertelperspectief is Personaal, het verhaal staat in de Hij-vorm en het gaat om de Oscar. Het verhaal wordtgeen enkele keer in een ander perspectief gezet, altijd gaat het om Oscar.

Eindoordeel

Ik vond dit een heel mooi boek, het verhaal is enorm goed bedacht en ook zeer goed beschreven. Je kunt je goed in Oscar zijn schoenen schuiven, of juist die van Esmée of Id’s, simpelweg door de beschrijvingen van Oscar. Hij beschrijft de landschappen enorm goed, evenals alle andere dingen die er op dat moment gebeuren:

‘’Hij opende wijd zijn mond om de frisse zeelucht in de ademen. Hij proefde zijn bloed en zijn sigaret. Zijn oogleden trilden van uitputting. Hij stak zijn sigaret aan, ademde en rook diep in. De akkers strekten zich uit onder de zon, de top van de beboste heuvel was okergeel, op de zeeweg bewoog zich traag de stroom vluchtelingen. Oscar keek sprakeloos toe. Deze missie moest ergens op uitdraaien. Maar hierop? Hij dacht: ik zal voor altijd sprakeloos zijn. Op dat moment fluisterde een stem of het was het gerucht van de wind: nu hij er niet meer is… Hij trachte de gedachte terug te dringen, maar ze was koppig: Id is dood, zij is nu van mij. ‘’  - blz 117

Zelf vond ik dit stuk hierboven een van de mooiste uit het boek, hij beschrijft het uitzicht heel mooi, je merkt dat hij iets zoekt, want zijn missie is afgelopen maar hij had niet verwacht dat dit zou gebeuren. Ook weet hij dat het fout is dat hij nu aan Esmée denkt, maar toch komt de gedachte bij hem op. Zijn vriendschap met Id was erg sterk, en daarom voelt hij zich ook schuldig.

Mijn verwachtingen waren dat dit boek veel zal gaan over de gevoelens daarbij hoorden, hoe Oscar zich bezighield met de dood van zijn beste vriend, en hoe hij daarmee om zou gaan in het bijzijn van Esmée, de weduwe van Id. Oscar hield zich echter veel bezig met de herinneringen van hun relatie, hoe ze elkaar ontmoetten. Ook hield hij zich bezig met de relatie van hem en zijn vriend Id, en minder met zijn gevoelens over zijn dood, die kwamen later aan het bod. Ook had Oscar het vaak over zijn queeste, het doel dat hij moest bereiken tijdens de missie, en over het verraden gevoel dat hij vaak kreeg (waarbij hij verschillende voorbeelden gaf). Dit had ik dus niet verwacht, maar het was uiteindelijk wel zeer interessant en waard om dit boek te lezen.

Ik geef dit boek een negen, omdat het enorm vlot te lezen is, een heel mooi verhaal en goed onderbouwde meningen van de personen bevat. Dit boek slaat ook een grote doelgroep aan, waardoor je er dus ook met meerdeer over kunt praten, of het aan anderen kunt aanprijzen. Ik zou dit zeker aanbevelen aan vrienden.