Leesverslag Sonny Boy (Annejet van der Zijl)

Algemene informatie

Titel: Sonny Boy
Auteur: Annejet van der Zijl
Uitgeverij: Nijgh & van Ditmar, Amsterdam 2007
Druk: Eerste druk November 2004, negentiende druk Juni 2007
Aantal pagina’s: 266 pagina’s
Genre: Biografie of een ‘non-fictionele roman’.

Korte samenvatting van het boek:

In de herfst van 1928 zien Waldemar Nods en Rika van der Lans elkaar voor de eerste keer. Het is een ontmoeting tussen twee werelden: hij is zwart, zij blank; hij nog geen twintig, zij al bijna veertig; hij is een student uit het exotisch Suriname, zij is oer-Hollands, getrouwd en moeder van vier kinderen. Hij ‘huurt’ een kamer in haar huis en als kort daarop blijkt dat zij zwanger is van haar zwarte kostganger is het schandaal niet te overzien. De prijs is hoog: Rika verliest haar kinderen, Waldemar zijn geliefde vaderland. Toch weten ze middenin de crisistijd een voorspoedig bestaan op te bouwen met elkaar en hun zoon Waldy, hun eigen 'Sonny Boy'. Dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit. Terwijl zijn grootmoeder die zich ooit ontworstelde aan haar joodse slavenhouder, wagen Waldemar en Rika nu hun leven om joden te redden - met alle consequenties van dien.

Verwachtingen

Ik ben op het idee gekomen om dit boek te gaan lezen door mijn vriendinnen, moeder, en ik kwam ook de trailer van de film over het boek tegen op internet. Ik zag de voorkant, en las waar het boek over ging en ik was verkocht. Het leek mij een zeer mooi verhaal, ook omdat het een realistisch verhaal is en het dus echt is gebeurd.Mijn verwachtingen waren dat ik in dit boek veel emoties van de hoofdpersonen te weten zou komen, en het erg makkelijk zou lezen. Aangezien dit boek een fascinerende verhaallijn heeft, leek het mij ook interessant om te lezen, en dat de tijd dus zo voorbij zou gaan.

Motieven en thema

Het thema van het boek is ‘Krachtige liefde in oorlogstijd’. Ookal zijn Waldemar en Rika van elkaar gescheiden, ze hebben steunen altijd op de liefde voor elkaar en voor Sonny Boy (Waldy). Ook daarvoor hadden ze altijd al problemen met de komst van hun kind, maar ook toen sloegen zij zich door alles heen door de kracht van de liefde. Ze hielden zielsveel van elkaar en dat heeft ervoor gezorgd dat ze het zo lang volhielden.

Motieven:
Water. Door het hele verhaal heen komen er weer stukjes vanuit het perspectief van Waldemar. Hij komt van Paramaribo en als kind hing hij daar achter de schepen, en zwom dan helemaal terug naar zijn huis. Waldemar mist de rivieren erg als hij in Holland is, en daar wordt je dus meerdere keren aan herinnerd, zo ook aan het einde van het boek waar hij in het water zijn dood treft.

Lichaamskleuren (zwart en wit). In de tijd van de 20^e eeuw was er nog veel ophef over de niet-blanken. En er was ook veel racisme tegen de Joden, die een enorm grote rol speelden in de 2^e wereld oorlog. Je wordt er telkens aan herinnerd, omdat het ook een grote rol in het verhaal zelf speelt, Waldemar is zelf  Surinaams en ze lieten Joden onderduiken tijdens de oorlog.

Verhuizen. De huishoudens van ‘van der Lans’ wisselen veel, en Rika verhuist ook veel meer Waldemar en Sonny Boy. Waldemar wisselt zelfs van werelddeel. Ook als Rika in kampen zit wordt ze regelmatig van het ene kamp naar het andere vervoerd.

Verboden liefde. Rika en Waldemar worden er telkens aan herinnerd dat het niet normaal is dat een blanke met een niet-blanke huwt. Ze krijgen soms rare blikken van de mensen die in hun pension logeerden en Rika haar ouders waren het er heel lang niet mee eens dat ze weg was gegaan van haar eerste man. Maar er komen nog meer voorbeelden van verboden liefdes, zoals dat haar ex-man Willem met de hulpt huwt. Ook waarschuwt Rika haar dochter vaak dat zij niet de verkeerde beslissing neemt door te trouwen op jonge leeftijd.

Beoordeling

De vertelsituatie is geschreven in de auctoriale vertelsituatie, de schrijver neemt zelf niet mee aan het verhaal. Daarom is het dus ook een biografie, en niet een autobiografie -zie eindoordeel voor voorbeelden-.

Ik vind de schrijfstijl uit een perspectief het mooiste, omdat je daar de gedachtes erbij had. Het is niet echt het normale perspectief dat vaak gebruikt wordt, omdat Waldemar/Sonny Boy niet echt praat met iemand tijdens die scènes, maar je krijgt wel de gedachten te horen. Bij de biografie kreeg je vaak alleen maar handelingen van de personen met soms de bedoelingen erachter, maar vaak zonder de gedachten/gevoelens die de mensen op dat moment hadden.

Tijd.
Het speelt zich af in de tijden van ± 1900 tot 1950, waar er veel ophef was over de niet-blanke mensen en de Joden. Er verstrekt veel tijd in het boek, omdat er in sommige jaren weinig gebeurd in de familie Nods. Soms verstrekt er weinig tijd in veel bladzijdes, zoals het jaar waarin Rika en Waldemar gevangen werden genomen omdat ze Joden onderdak gaven.

Vertelperspectief.
Het verhaal is geschreven in de biografie vorm, en verteld dus veel feiten over het leven. In het verhaal worden wél veel handelingen verklaard die de mensen deden. Zoals dat Rika na een tijdje niet meer haar kinderen opzoekt omdat ze denkt dat het hen niet goed doet hun moeder zo te zien. Sommige stukken zijn ook geschreven in het perspectief van Waldemar, en sommige in die van Sonny Boy. Het is in beide gevallen de ‘alwetende-persoon’ die het dan verteld.

Eindoordeel

Ik vind dat dit boek een 8.5 of 9 verdiend, omdat het een heel mooi en puur verhaal is vol met liefde. Het is voor mij soms raar geschreven, maar wel altijd heel mooi beschreven, zoals wanneer Rika in de gevangenis zat ( blz 182 tot en met 188). Het is natuurlijk ook heel goed beschreven omdat er stukken van de mensen zelf in voorkomen; de brieven van rika, stukken uit het dagboek van Paula (iemand die ondergedoken zat in Rika’s en Waldemar’s huis). Het betrekt je gelijk meer erbij, omdat je weet dat iemand die tekst geschreven heeft jaren geleden.

De stukjes die ik bijvoorbeeld het mooist vond waren; (1) het stukje waarin Waldemar nog als kind in Paramaribo zit, hij aan het zwemmen is en uitlegt dat de rivier en hem één zijn.

‘’Waldemar stond bekend als een rustige, zelfs wat terughoude jongen. Niet zo’n branie als zijn oudere broer en als helemaal niet zo’n verwend prinsesenkind als zijn kleine zusje, dat zich maar al graag voor liet staan op haar positie als dochter van een van de rijkste mannen van de kolonie. Maar als hij zwom gebeurde er iets bijzonders. Dan vielen zelfs de grootste praatjesmakers op de steigers stil en bleef ieders blik onwillekeurig kleven aan dat wonderlijk samenspel tussen jongen en water. Ze leken met elkaar te spelen, de rivier en hij.’’ Blz 9 t/m 11 uit Sonny Boy

Dit vind ik zo mooi omdat het heel zuiver is geschreven, het oordeel van een kind. Er zijn geen zorgen in zijn leven, het enige spannende was de rivier, die zo gevaarlijk kon zijn maar dat niet voor hem was.

Ook een stukje dat ik heel mooi vondt was het einde van het boek.

‘’In Paramaribo naderde op dat moment het einde van de ochtend. De grietjebies leiten hun roep nog horen, maar de koopvrouwen aan de Waterkant pakten hun waren alweer in en de luiken van de huizen werden gesloten tegen de komende middaghitt. Het grijsbruine, warme water van de rivier klotste loom tegen de steigers en Waldemar zwom, hij zwom naar huis.’’ Blz 266 uit Sonny Boy

Het is enorm mooi omdat ze zijn dood heel mooi hebben opgeschreven, ze nemen nog een keer zijn mooiste herinnering van vroeger, waar ook het boek mee begon. Hij zwemde vaak en nu zwom hij eindelijk weer naar huis.

Een minder mooi stuk vond ik sommige biografie stukken, die konden soms net wat te langdradig worden, zoals het stuk waarin ze praten over haar geloof.

‘’Als klein meisje was Rika intens gelovig. Het waren de tijden dat Kerk en ouders eendrachtig samenzwoeren om kinderen ervan te doordringen hoeveel dankbaarheid ze hun opvoeders verschuldigd waren, en jaar naar jaar pende ze ijverig de weeïge teksten neer die meneer pastoor zo prachtig vond. Ter gelegenheid van haar eerste heilige communie in 1903 schreef ze een met engeltjes versierde dankbrief aan haar ouders.’’Blz 14 uit Sonny Boy

Het is logisch dat de lezer moet weten dat de ouders van Rika streng gelovig waren, maar er zitten stukken in zoals dat ze in 1903 haar eerste communie had en een dankbrief schreef, wat voor mij nogal snel als langdradig kan worden opgevat.

Is dit wat ik had verwacht van het boek? Ja en nee. Ik had verwacht dat het een enorm mooi verhaal zou zijn, en dat je het je echt zou grijpen omdat het een waargebeurd verhaal is. Ik had niet verwacht dat het als een biografie geschreven zou zijn. Ik kwam erachter toen ik het boek las dat ik een biografie niet zo lekker vind lezen, maar spijt dat ik het heb gelezen heb ik totaal niet. Ik weet nu iets meer wat ik mooi vind, het boek was zeer meeslepend. Als je eenmaal in het verhaal zat ging de tijd zo voorbij, dus het was zeker de moeite waard.

Lijst van gebruikte bronnen

- Het boek Sonny Boy van Annejet van der Zijl
-  http://www.scholieren.com/boekverslagen/27036 (voor de vertelsituatie)
- http://www.pathe.nl/film/6329/sonny-boy (voor een deel van de samenvatting)
- http://www.scholieren.com/boekverslagen/20844 (inspiratie voor motieven)