Boekverslag Specht en zoon (Willem Jan Otten)

Willem Jan Otten, Specht en zoon

Naarden, Februari 2004, eerste druk

142 bladzijden

Roman

Korte samenvatting van het boek:
Felix Vincent, een redelijk beroemde portretschilder, krijgt de opdracht van z’n leven. Valery Specht, een steenrijke kunstverzamelaar, verlangt van hem zijn overleden zoon Singer te schilderen. Aan de hand van foto’s en een aantal videobeelden gaat ‘Schepper’ aan het werk. Felix, wordt ‘Schepper’ genoemd doordat het hele verhaal is geschreven vanuit de optiek van het schilderdoek waar Singer op komt te staan. Het is een groot doek, en heeft alle menselijke eigenschappen qua zintuigen. Hij, zo zullen we het doek voor het gemak noemen, is een Zeer Dicht Geweven Vier Maal Universeel Geprepareerd doek van twee bij honderd twintig, hij kostte een vermogen. Het duurt maanden voordat het doek beschilderd wordt en zo leren we Felix, zijn vrouw Lidewij en alle andere mensen die in het atelier van Schepper komen kennen. Tot op het moment dat Specht binnen komt lopen lijdt het doek een passief leven. Maar als dan uiteindelijk wordt besloten door Schepper dat hij het doek wordt waar Singer op wordt gemaakt en gaat hij een actief leven lijden. Door de ogen van het doek worden allerlei gegevens een stuk duidelijker doordat het doek eerst dingen beschreef door middel van gehoor. Zo kom je erachter hoe het atelier, de Schepper en alle andere personen er uit zien.
Bij het schilderen van het doek gaat Schepper Singer identificeren met Tijn, een oud schoolvriendje van hem. Hij geeft Singer de blik van Tijn, en wat nog veel belangrijker is zijn penis. Het is een dopje. Dit is een belangrijk gegeven want door het hele verhaal heen is dit het gespreksonderwerp en het focuspunt van iedereen die het schilderij te zien krijgt, je aandacht wordt er naartoe gezogen. Vanaf het moment dat Schepper de penis te zien kreeg, Tijn liet zijn broek zakken, heeft hij geen contact meer met hem.

Nadat het doek is beschilderd volgen de gebeurtenissen zich snel op. Zo wordt Lidewij zwanger en je komt erachter dat Specht een liefhebber is van kleine jongens.
Dit komt het doek te weten door gesprekken tussen Schepper en Minke een journaliste en geheime minnaar van Schepper. De afgesproken datum waarop het doek opgehaald zou worden is dan allang voorbij. Schepper’s geweten begint te knagen. Hij heeft een schilderij gemaakt voor een pedofiel! De enige oplossing die hij ziet is het verbranden van ‘het ding’ zoals hij zijn schilderijen ziet. Op dit moment krijg je als lezer het gevoel dat het verhaal afgelopen is. Maar dit is niet zo. Schepper heeft een foto gemaakt van het schilderij en vanaf dat moment wordt het verhaal vanuit die foto verteld. Schepper steekt de polaroid in zijn zak en gaat daarmee naar de bevalling van zijn zoon. Na de bevalling gaat Schepper een lange fietstocht maken, onder andere naar de plek waar Tijn zijn broek liet zakken, hier huilt hij tranen van alle emoties die mensen kunnen hebben. Thuis gekomen in Nimmerdor, het huis van Schepper en Lidewij, staat daar de wagen van Specht. Specht is doodziek geworden, hij heeft namelijk een ernstige vorm van kanker. Hij weet van het verbranden van het schilderij en geeft Schepper de opdracht hem opnieuw te maken, zodat Singer hem zelf kan zien. Zo komen twee leugens naar boven, Singer is niet dood en Specht houdt echt van zijn zoon en is geen pedofiel.

Mijn verwachtingen van het boek waren erg laag. Ik had het boek aangeprezen gekregen via een vriendin die zei dat het boek over een schilderij ging. Ze zei dat het een erg speciale manier van schrijven had en dus anders was dan andere boeken. Ik kon me op dat moment even geen ander boek bedenken en vond het dus een goed idee om dat boek te gaan lezen, ik was namelijk ook erg geïnteresseerd geraakt in de manier van schrijven. Ik had geen hoge verwachtingen van het boek, omdat ik nooit veel van literaire werken heb gehouden. Ik ben meer het persoon dat ervan houdt een makkelijk boek te lezen, waarin je jezelf helemaal kunt verliezen en gewoon je brein uit kunt schakelen. Gewoon even nergens aan denken en je inleven in het verhaal.

Aan het begin moest ik erg wennen aan de manier van schrijven. De zinnen waren veel korter dan ik had verwacht, meestal heeft een literair werk namelijk erg lange zinnen. Eerst had ik het gevoel dat dit dus een erg makkelijk boek zou worden, maar daar had ik me toch in vergist. Je krijgt te maken met verschrikkelijk veel personificaties en metaforen dat je er echt over na moet denken over wat je aan het lezen bent. Doordat de zinnen zo kort zijn ga je uit jezelf minder goed opletten, wat nodig is aangezien alle zinnen vol informatie zitten.

De schrijver doet enorm veel met beeldspraak, personificaties en motieven. Er zitten er dus een heleboel in het boek. De belangrijkste, en ook een van de eerste waar ik achter kwam toen ik de samenvatting van tevoren las, was dat degene die het schilderij maakt, Felix, 'de Schepper' wordt genoemd. Dit is een motief dat telkens maar weer terugkomt. Als ik het woord schepper hoor, is het eerste waar ik aan denk een verband met het Christendom. God wordt immers de schepper van het heelal genoemd. Toen ik hier verder over na ging denken, kwam ik erachter dat het hele boek een soort verband heeft met het Christendom. Het boek gaat (voor een deel) over de schepping van het schilderij, en God schept de aarde (en het heelal).

Ook is er een motief over ontrouw en sexualiteit. Telkens maar weer komen ze terug op het feit dat hij ontrouw is geweest tegenover Specht. Ook komen ze terug op de penis van Tijn, en dat hij het schilderij had gemaakt voor een pedofiel. Telkens maar weer komen deze motieven over verleiding etc. terug.
Als laatste vond ik dat ik iets moest zeggen over het motief vader-zoon relatie. Door heel het boek heen krijg je sterk te maken met dit gevoel. Het keert telkens maar weer terug, wat heel logisch is aangezien de vader een schilderij van zijn zoon maakt. Tot aan het einde toe blijven ze dit motief terugbrengen, aangezien de zoon toch niet dood blijkt te zijn, wat je wel zou denken.

De schrijfstijl was, zoals ik al bij mijn verwachtingen zei, geschreven in kleine zinnen. De meeste personages waren voorwerpen, en er was dus veel personificatie. Ik verbaasde me het hele boek door dat de zinnen zo kort waren. Je zou immers bij een literair werk lange zinnen verwachten moeilijke woorden. Geen korte zinnen waar moet opletten dat je niet ergens overheen leest. Dat doe je namelijk als de zinnen erg kort zijn; je hebt de neiging een deel van een zin over te slaan. Dit gaat echter niet omdat elke zin vol met informatie zit die je eigenlijk niet kunt missen. Een belangrijk voorbeeld hiervan is de scene uit het boek op bladzijde 102:

''Zoon van wie. Veléry is al jaren zo alleen als – Ze zocht naar een vergelijking. – Als een wolf zei ze. Ze maakte een gebaar naar mij. Hoeveel van dit soort schilderijen denk je dat hij in de loop der jaren heeft laten maken... Altijd weer van de laatste jongen. Altijd weer van een kunstenaar waar hij eigenlijk geen fuck aan vond. Altijd weer de jongen die net te oud aan het worden was om hem nog op te kunnen geilen. Enfin, dit was dan dus echt het laatste, neem ik aan.''

Wat je hier niet zou verwachten, is dat de mening van de verteller, die hier erg aanwezig was, geschreven is door het schilderij zelf. Dit zie je dan ook twee zinnen later weer:

''Verdedig me, dacht ik, schepper, waarom verdedig je me niet?''

Ook zie je in deze voorbeelden dat de zinnen erg kort geschreven zijn. Je kunt echter geen zin overslaan, omdat je het nodig hebt om het te begrijpen. Toch is het wel makkelijker geschreven dan de literaire werken die je normaal zou lezen, degene met de lange zinnen en moeilijke woorden. Dat is/was namelijk altijd wat ik in gedachte had bij literaire teksten.

De vertelperspectieven vond ik enorm interessant te lezen. Ik vond het geweldig om alles vanuit het schilderij te zien, en lachte ook vaak om de mening van het schilderij. Bizar gewoon dat een schilderij zo'n mening kan hebben over de schepper en zijn omgeving. Ik vond dat ik het vertelperspectief echt moest noemen omdat dit erg voorop staat bij dit boek. Doordat deze zo speciaal zijn, komt dit niet voor in veel boeken. Dit is dus zeker een boek om te lezen als je je wilt verdiepen in verschillende vertelperspectieven.

De oordeelbalk kan ik hier helaas niet invullen (ik heb een ander programma om mijn teksten in te typen, geen microsoft office), maar zou het boek een 8.5 of hoger geven!

Het boek heeft me zeer verrast door niet een dergelijk literair werk te zijn, maar gewoon de normale Nederlandse taal die de burgers op straat gebruiken, zonder moeilijke zinnen die je vijf keer moet doorlezen om het te kunnen begrijpen. Ook interesseerde ik me meer in het verhaal dan ik eerst had verwacht, omdat ik me meestal bij alle boeken de hele tijd erger aan de opbouw van de zinnen en de schrijfwijze. Ik kon me gewoon lekker laten gaan en me inleven in het verhaal zonder me te moeten storen!

Bron

http://www.scholieren.com/boekverslag/62025 (samenvatting)